Halep Hüsreviye Külliyesi

Halep'te inşa ettiği yapısında Mimar Sinan, tek kubbeli cami fikrini geliştirmiş, yapının sağ köşesinde çokgen biçiminde klasik külahlı kalın ve bordur minare yükselmektedir. U biçiminde revaklı avlusu ile karşısındaki medrese, yanlardaki imaret, misafirhane, hamam gibi yapılar tam bağlantılı olmadığı halde alçak tutularak caminin mimarisini belirtip, onunla bir birlik meydana getirdiğini görüyoruz. Caminin minber ve mihrabı taştan, oldukça sade görünüme sahiptir. Külliye planı olarak, Piri Mehmet Paşa Cami ile benzerlik göstermektedir. Mimar Sinan, dikdörtgen biçimindeki dar ve uzun avlu ortasındaki küçük şadırvan ve etrafındaki ağaçlarla bahçe içinde güzel, sakin bir çevre yaratmıştır. Sinan'ın ilk eseri olan bu yapıda süslemesiz ferah bir mekan görülmektedir. Caminin kapısı üstündeki 952 (1545) tarihli Vakfiye kitabesi, Hüsrev paşanın ölümünden sonra konulmuştur.
  

Fatih'te Bali Paşa Cami'nin yakınında yer alan Hüsrev Paşa'nın türbesi de Mimar Sinan'ın ilk önemli eserlerindendir. Paşanın ölümünden bir yıl sonra tamamlandığı anlaşılan türbe, kapı üstündeki alınlıkta yer alan kitabeye göre 952 (1545) tarihlidir. Sekizgen planlı yapı, kesme küfeki taşı ile inşa edilmiş olup köşeleri iri kaval silmelerle yumuşatılmıştır. Cephelerin üst kısmında ve kubbe kasnağında yer alan zengin geometrik, bitkisel ve mukarnaslı süsleme dikkat çekicidir. Türbenin yapımından önce burada Hüsrev Paşa'nın cami, sıbyan mektebi ve bir de çarşısı yer alıyormuş fakat bu yapılar günümüze ulaşmamıştır.